Πολλές φορές οι γονείς βρίσκονται σε δίλλημα  με τα παιδιά, κυρίως κάτω των 3 ετών, που καθυστερούν να μιλήσουν. Αναρωτιούνται αν πρέπει να απευθυνθούν άμεσα σε κάποιον ειδικό ή να περιμένουν να δουν πως θα εξελιχθεί ο λόγος του παιδιού. Η καθυστέρηση στην ανάπτυξη της ομιλίας μπορεί να είναι είτε ένα παροδικό φυσιολογικό στάδιο της ανάπτυξής του, είτε το αρχικό σύμπτωμα μια δυσκολίας. Είναι σημαντική η πρώιμη ανίχνευση και έγκαιρη θεραπεία της διαταραχής.
Οι πιο κρίσιμες ηλικίες για την ανάπτυξη του λόγου και της ομιλίας είναι από 1,5 μέχρι 5 ετών. Όσα περισσότερα ερεθίσματα δέχεται το παιδί και όσες περισσότερες εμπειρίες του παρέχονται για να χρησιμοποιεί τη γλώσσα χωρίς πιέσεις, τόσο πιο νωρίς συνειδητοποιεί την ανάγκη χρήσης της γλώσσας ως μέσο επικοινωνίας. Ο λόγος και η ομιλία αναπτύσσονται κυρίως κατά τα 5 πρώτα χρόνια της ζωής του παιδιού και μέχρι τα 9 έτη τελειοποιούνται. Σε αυτή την πορεία, η επίδραση του περιβάλλοντος είναι σημαντική.

Ποια είναι η εικόνα ενός παιδιού με καθυστέρηση ομιλίας;

    • Αποκτά νέες λέξεις και συνδυάζει λέξεις σε φράσεις με πιο αργό ρυθμό.
    • Χρησιμοποιεί πολύ συχνά την εξωλεκτική επικοινωνία (π.χ. χειρονομίες).
    • Εκφράζει μόνο κάποιες συλλαβές και δυσκολεύεται να επαναλάβει τις λέξεις που του λέμε.
    • Στα 2 έτη γνωρίζει περίπου 20 λέξεις και στα 3 έτη κάνει προτάσεις με 2-3 λέξεις, κάτι το οποίο έπρεπε να συμβαίνει ένα χρόνο πριν.
    • Δυσκολεύεται στη σύνταξη των προτάσεων και παρουσιάζει δυσκολίες στη γραμματική.
    • Εμφανίζει δυσκολίες στην άρθρωση .

Σε γενικές γραμμές τα παιδιά με καθυστέρηση ομιλίας και λόγου, δυσκολεύονται να κατακτήσουν τα γλωσσικά αναπτυξιακά στάδια στην «ώρα τους»… Στα πρώτα τους γενέθλια δεν εκφράζουν τις πρώτες τους λέξεις και ίσως περάσει αρκετός καιρός για να σχηματίσουν προτάσεις. Ενδεχομένως να παραμείνουν αρκετά σε ένα αναπτυξιακό στάδιο μέχρι να έρθει η επόμενη γλωσσική εξέλιξη.
Αν η ομιλία και ο λόγος ενός παιδιού υστερούν σημαντικά από το επίπεδο των συνομηλίκων του δεν πρέπει να πούμε "δεν πειράζει, μικρό είναι θα μιλήσει αργότερα", καλό είναι να πραγματοποιηθεί μια λογοθεραπευτική αξιολόγηση.  Επίσης πολύ σημαντική είναι η παραπομπή του παιδιού σε ωτορινολαρυγγολόγο (ΩΡΛ) για τον έλεγχο της ακοής του.
Η γλωσσική ανάπτυξη των παιδιών είναι ένα από τα πιο σημαντικά κριτήρια για τη σχολική ετοιμότητα τους. Παιδιά με καθυστέρηση ομιλίας ή άλλες γλωσσικές διαταραχές στη νηπιακή ηλικία έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να αντιμετωπίσουν μαθησιακές δυσκολίες στο δημοτικό σχολείο.
Πολλές φορές τα παιδιά με καθυστέρηση λόγου και ομιλίας εκδηλώνουν ακραίες συμπεριφορές, έντονες εκρήξεις συνοδευόμενες με επιθετικότητα και θυμό. Όταν το παιδί δυσκολεύεται να επικοινωνήσει εμφανίζει αυτές τις συμπεριφορές. Να θυμάστε πως… η καλή λεκτική επικοινωνία είναι απαραίτητη για την ομαλή συναισθηματική και κοινωνική εξέλιξη του παιδιού σας. 

Ερωτηματολόγιο
Σε περίπτωση που ανησυχείτε για την εξέλιξη της επικοινωνίας του παιδιού σας, απαντήστε στον εαυτό σας τα παρακάτω ερωτήματα:
1. Το παιδί σας προσπαθεί να επικοινωνήσει λεκτικά ;
2. Δείχνει ενδιαφέρον στις ενέργειες που συμβαίνουν μπροστά του ;
3. Χρησιμοποιεί νέες λέξεις με ένα συνεχές ρυθμό αύξησης ;
4. Ανταποκρίνεται στο όνομά του ;
5. Χρησιμοποιεί περισσότερες χειρονομίες παρά λέξεις ;
6. Ανταποκρίνεται σε απλές λεκτικές εντολές ; 
7. Μπορεί να μιμηθεί ήχους του περιβάλλοντος;
8. Γίνεται κατανοητός από άτομα που δεν τον ακούν καθημερινά ;
9. Σας δείχνει σωστά τις εικόνες σε ένα βιβλίο όταν τις ονομάζετε;
10. Παρακολουθεί την τηλεόραση ή το ραδιόφωνο στην ίδια ένταση με τα άλλα άτομα της οικογένειας;

Μάινου Ιωάννα, 
Λογοθεραπεύτρια, Msc